مجله پارتاک
گاهی تنها یک فنجان قهوه می‌تواند نگاه ما به آغاز روز را تغییر دهد؛ تمرکز را بازگرداند و ذهن را از خستگی آزاد کند. حالا اگر این نوشیدنی در میان ساعات رژیم فستینگ میل شود، پرسشی جدی مطرح می‌شود: آیا مصرف قهوه در رژیم فستینگ روال طبیعی روزه‌داری را برهم می‌زند یا در هماهنگی با آن، به بدن کمک می‌کند تا بازسازی شود؟
براساس پژوهش‌ها و مطالب منتشرشده در منبع معتبر Sprudge، این موضوع بیش از آنکه یک پرسش ساده باشد، به تعامل پیچیده میان ترکیبات قهوه و متابولیسم بدن برمی‌گردد. در ادامه، با نگاهی علمی به نحوه‌ی تأثیر قهوه بر روند فستینگ، سعی خواهیم کرد پاسخی شفاف و مبتنی بر شواهد ارائه دهیم.
تأثیر قهوه بر رژیم فستینگ از دیدگاه علمی و متابولیکی
زمانی که بدن وارد حالت فستینگ می‌شود، فرآیند تأمین انرژی به‌تدریج از منابع قند به سمت ذخایر چربی حرکت می‌کند. در این مرحله، مصرف قهوه در رژیم فستینگ می‌تواند نقش مهمی در حفظ انرژی و شادابی ایفا کند. ترکیبات فعال قهوه، به‌ویژه کافئین و آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی آن، مستقیماً بر متابولیسم و عملکرد مغز اثر می‌گذارند.
۱. تحریک چربی‌سوزی و افزایش متابولیسم
کافئین سیستم عصبی را فعال می‌کند و باعث ترشح بیشتر آدرنالین می‌شود. این هورمون چربی ذخیره‌شده را برای استفاده به‌عنوان منبع سوخت آزاد می‌کند. در نتیجه اگر قهوه بدون افزودنی نوشیده شود، چربی‌سوزی در دوران فستینگ افزایش می‌یابد و بدن سریع‌تر وارد حالت سوخت‌وساز پایدار می‌شود.
۲. کنترل گرسنگی و حفظ تمرکز ذهنی
یکی از چالش‌های رژیم فستینگ، کاهش تمرکز و بروز گرسنگی‌های ناگهانی است. قهوه با مهار ترشح گرلین (هورمون گرسنگی) و تقویت دوپامین، به شما کمک می‌کند احساس سیری بیشتری داشته باشید و در عین حال ذهن‌تان هوشیارتر بماند. همین ویژگی باعث می‌شود بسیاری از افراد بتوانند ساعت‌های روزه‌داری را بدون افت انرژی طی کنند.
۳. ثبات قند خون و جلوگیری از خستگی زودرس
مصرف قهوه تلخ، بدون قند، به ثابت نگه داشتن سطح انسولین کمک می‌کند. این تعادل قند خون نه‌تنها از احساس ضعف جلوگیری می‌کند، بلکه مانع کاهش ناگهانی انرژی در دوره فستینگ می‌شود.
۴. جلوگیری از خطای رایج در فستینگ
باید توجه داشت که افزودن شیر، شکر یا خامه به قهوه می‌تواند قوانین فستینگ را کاملاً مختل کند. این مواد کالری دارند و با ورودشان به بدن، فرآیند روزه‌داری عملاً پایان می‌یابد. اگر هدف، چربی‌سوزی و پاک‌سازی طبیعی است، قهوه باید کاملاً سیاه و بدون افزودنی باشد.
در نهایت، نوشیدن قهوه بی‌واسطه در دوره فستینگ نه‌تنها مانعی برای روزه‌داری نیست، بلکه با حفظ عملکرد ذهنی و افزایش چربی‌سوزی، می‌تواند به‌عنوان بخشی هوشمندانه از این رژیم در نظر گرفته شود.
فواید مصرف قهوه در رژیم فستینگ
اگر قهوه به‌درستی و در مقدار متعادل مصرف شود، می‌تواند به دستاوردهای رژیم فستینگ شتاب بیشتری بدهد. فواید آن شامل اثرات مستقیم بر سوخت‌وساز، تمرکز ذهنی و سلامت سلولی است.
- تقویت چربی‌سوزی طبیعی بدن
- افزایش تمرکز و هوشیاری ذهنی
- بهبود عملکرد انسولین و کنترل قند خون
- افزایش مواد آنتی‌اکسیدانی در بدن
- اثر مثبت بر خلق‌و‌خو
خطرات و موارد احتیاط در مصرف قهوه هنگام فستینگ
با وجود تمام فواید، مصرف بی‌رویه یا نادرست قهوه در رژیم فستینگ ممکن است برخی چالش‌ها یا عوارض موقت ایجاد کند. رعایت نکات زیر باعث می‌شود تجربه‌ای ایمن و متعادل داشته باشید.
- تحریک معده و ترشح اسید
- بروز اضطراب یا بی‌قراری موقت
- اختلال در الگوی خواب شبانه
- کم‌آبی بدن
- وابستگی بدن به کافئین
بهترین شیوه‌های نوشیدن قهوه در دوران فستینگ
برای بهره‌مندی کامل از فواید مصرف قهوه در رژیم فستینگ، رعایت چند اصل کاربردی ضروری است. هر نکته در ادامه با توضیح کوتاه و علمی همراه شده تا مسیر درست انتخاب و مصرف قهوه در زمان روزه‌داری روشن‌تر شود:
۱. زمان مناسب مصرف قهوه
بهترین زمان نوشیدن قهوه در فستینگ حدود دو تا سه ساعت پس از بیدار شدن است. در ابتدای صبح، سطح کورتیزول بدن بالا است و مصرف کافئین می‌تواند تعادل هورمونی را برهم بزند. اما چند ساعت بعد، قهوه عملکرد ذهنی را افزایش داده و بدون تأثیر منفی بر خواب شب، موجب تمرکز پایدار می‌شود.
۲. انتخاب نوع قهوه
در رژیم فستینگ ترجیح داده می‌شود از قهوه سیاه، اسپرسو یا قهوه دمی بدون شیر و شکر استفاده کنید. قهوه فوری (Instant Coffee) هم مجاز است، اما میزان کیفیت و خلوص آن اهمیت دارد. هرچه قهوه خالص‌تر باشد، تأثیر چربی‌سوزی و متابولیسم بهتر خواهد بود.
۳. مقدار مناسب مصرف در روزه‌داری
افراط در مصرف کافئین می‌تواند باعث افزایش کورتیزول، بی‌قراری، تپش قلب یا اضطراب کوتاه‌مدت شود. معمولاً ۱ تا ۲ فنجان قهوه سیاه در بازه فستینگ کافی است تا اثرات مطلوب داشته باشد، بدون اینکه سیستم عصبی بیش‌فعال شود.
۴. آب و تعادل بدن را فراموش نکنید
قهوه خاصیت دیورتیک دارد، یعنی دفع آب بدن را افزایش می‌دهد. توصیه می‌شود در فستینگ، همراه با هر فنجان قهوه، یک لیوان آب نیز مصرف شود تا بدن در تعادل بماند و از خشکی یا سردردهای ناشی از کم‌آبی جلوگیری شود.
۵. افزودنی‌های مجاز در فستینگ
اگر طعم قهوه سیاه برای شما خیلی تلخ است، می‌توانید از دارچین، وانیل طبیعی یا چند قطره عصاره نارگیل بدون شکر استفاده کنید. این افزودنی‌ها کالری ندارند ولی طعم را خوشایندتر می‌کنند و تعهد رژیم فستینگ حفظ می‌شود.
شاید برایتان جالب باشد بدانید : عوارض خوردن قهوه با انرژی‌زا | 5 حقیقت علمی و پیشنهاد جایگزین سالم
۶. هم‌زمانی قهوه با ورزش در فستینگ
مصرف قهوه حدود ۳۰ دقیقه قبل از ورزش در حالت فستینگ به افزایش انرژی و تحمل تمرینی کمک می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که کافئین می‌تواند ظرفیت چربی‌سوزی را در تمرینات هوازی تا ۲۵٪ افزایش دهد. بنابراین ترکیب هوشمندانه قهوه و ورزش صبحگاهی یکی از راه‌های مؤثر برای بهینه‌سازی این رژیم است.
۷. پرهیز از وابستگی روزانه به قهوه
اگر هر روز بدن به مقدار زیاد کافئین عادت کند، اثر چربی‌سوزی و تمرکز ذهنی کاهش می‌یابد. پیشنهاد می‌شود هفته‌ای یک یا دو روز را بدون قهوه سپری کنید تا بدن فرصت بازتنظیم حساسیت گیرنده‌های کافئینی را داشته باشد.
جمع‌بندی نهایی
در نهایت باید گفت که مصرف قهوه در رژیم فستینگ نه‌تنها مجاز است، بلکه در بیشتر موارد می‌تواند به ارتقای کیفیت روزه‌داری و افزایش کارایی جسم و ذهن کمک کند. کافئین باعث می‌شود چربی‌ها سریع‌تر به انرژی تبدیل شوند، ذهن در طول ساعت‌های فستینگ هوشیارتر بماند و با ثبات قند خون، احساس گرسنگی کمتر شود.
با این حال، همان‌گونه که در بخش پیشین اشاره شد، رعایت تعادل در مصرف قهوه ضروری است. قهوه باید سیاه، بدون قند و بدون افزودنی‌های کالری‌دار باشد تا فرآیند فستینگ مختل نشود. نوشیدن قهوه بیش از اندازه یا در ساعات دیرهنگام ممکن است باعث بی‌خوابی، بی‌قراری یا تحریک معده شود.
فستینگ نوعی بازسازی طبیعی برای بدن است و قهوه در این مسیر، اگر هوشمندانه استفاده شود، همراهی ارزشمند خواهد بود. بنابراین انتخاب قهوه باکیفیت، نوشیدن در زمان مناسب و گوش دادن به واکنش بدن، سه اصل طلایی برای خلق تعادل میان لذت و سلامت‌اند.
توصیه عملی کارشناسان تغذیه
برای بهره‌مندی کامل از مزایای قهوه و در عین حال حفظ اثرات فستینگ، توجه به چند نکته کلیدی ضروری است:
۱. انتخاب قهوه بدون شکر
۲. نوشیدن آب کافی در طول فستینگ
۴. تنظیم تعداد دفعات مصرف
۵. گوش دادن به زبان بدن
بدن شما بهترین راهنماست. اگر پس از نوشیدن قهوه احساس لرزش، اضطراب یا ناراحتی معده دارید، مقدار یا زمان مصرف را کاهش دهید.
امروز بیشتر بخوان : 8 نکته مهم برای خرید قهوه باکیفیت که حرفه‌ای‌ها به آن توجه می‌کنند
سوالات متداول
۱. آیا نوشیدن قهوه باعث باطل شدن فستینگ می‌شود؟
خیر؛ نوشیدن قهوه تلخ و بدون افزودنی کالری‌دار (مثل شیر یا شکر) فستینگ را باطل نمی‌کند. قهوه سیاه نه‌تنها مجاز است بلکه می‌تواند فرآیند چربی‌سوزی را تقویت کند.
۲. بهترین زمان مصرف قهوه در رژیم فستینگ چه موقع است؟
حدود دو تا سه ساعت بعد از بیدار شدن یا در میانه روزه‌داری زمان مناسبی است، زیرا سطح کورتیزول طبیعی بدن کاهش یافته و اثر کافئین بهتر عمل می‌کند.
۳. چند فنجان قهوه در روز برای فستینگ مناسب است؟
معمولاً یک تا دو فنجان قهوه سیاه کافی است. مصرف بیشتر می‌تواند باعث افزایش کورتیزول، اضطراب یا بی‌خوابی شود.
۴. آیا قهوه باعث احساس گرسنگی در زمان فستینگ می‌شود؟
در واقع برعکس؛ قهوه با مهار ترشح هورمون گرلین، احساس گرسنگی را کاهش می‌دهد و به حفظ تمرکز کمک می‌کند.
۵. مصرف قهوه در رژیم فستینگ برای معده ضرر دارد؟
اگر معده حساسی دارید، ممکن است قهوه خالی باعث سوزش یا ترشی شود. نوشیدن کمی آب قبل از قهوه یا انتخاب قهوه با اسیدیته پایین راه‌حل خوبی است.
۶. آیا قهوه با شیر یا خامه، فستینگ را باطل می‌کند؟
بله؛ افزودن شیر، خامه، شکر یا هر افزودنی کالری‌دار باعث قطع فستینگ می‌شود چون بدن وارد فاز دریافت انرژی غذایی می‌گردد.
۷. قهوه در رژیم فستینگ برای لاغری مفید است؟
بله؛ کافئین موجب آزادسازی اسیدهای چرب از سلول‌های چربی و افزایش سوخت‌وساز می‌شود، به‌شرط مصرف قهوه سیاه و کنترل‌شده.
۸. آیا قهوه سبز گزینه بهتری برای فستینگ است؟
قهوه سبز دارای کلروژنیک اسید بالاتر است و چربی‌سوزی را کمی بیشتر تحریک می‌کند، اما طعم آن تلخ‌تر است و مصرف بیش‌ازحد توصیه نمی‌شود.
۹. آیا نوشیدن قهوه در فستینگ باعث بی‌خوابی شبانه می‌شود؟
اگر قهوه در ساعات پایانی روز مصرف شود، ممکن است خواب را مختل کند. فاصله حداقل ۶ ساعت بین آخرین فنجان قهوه و زمان خواب مناسب است.
۱۰. آیا مصرف قهوه با دارچین یا وانیل در فستینگ مجاز است؟
بله؛ افزودن ادویه‌های بدون کالری مثل دارچین یا وانیل طبیعی مجاز است و می‌تواند طعم را بهتر کند بدون اینکه فستینگ باطل شود.