مجله پارتاک
در دنیای امروز که سرطان سر و گردن یکی از نگرانی‌های بزرگ سلامت محسوب می‌شود، هر یافته علمی که بتواند به کاهش این خطر کمک کند، ارزشمند است. در سال‌های اخیر، پژوهشگران بارها به فواید قهوه در زمینه‌های گوناگون اشاره کرده‌اند، اما تحقیقات تازه نشان می‌دهد که مصرف قهوه می‌تواند نقش موثری در پیشگیری از سرطان سر و گردن ایفا کند.
این بیماری، که شامل انواع مختلفی همچون سرطان‌های دهان، حلق دهانی و حنجره می‌شود، سالانه هزاران نفر را در سراسر جهان از جمله ایران، تحت تاثیر قرار می‌دهد. با وجود پیشرفت‌های درمانی، همچنان تاکید اصلی بر پیشگیری و کاهش عوامل خطر است.
بر اساس یک مطالعه بین‌المللی منتشرشده در مجله معتبر Cancer، نوشیدن قهوه به میزان کافی، به‌ویژه قهوه کافئین‌دار، با کاهش چشمگیر خطر ابتلا به این گروه از سرطان‌ها همراه بوده است. این یافته‌ها، که بر پایه بررسی هزاران نمونه انسانی به دست آمده، می‌تواند نقطه عطفی در نگاه ما به نقش نوشیدنی‌های روزانه در حفظ سلامت باشد.
نتایج پژوهش علمی درباره قهوه و پیشگیری از سرطان سر و گردن
مطالعه‌ای که موضوع اصلی این مقاله را تشکیل می‌دهد، توسط تیمی بین‌المللی از محققان در قالب «کنسرسیوم اپیدمیولوژی سرطان سر و گردن» انجام شده و نتایج آن در ژورنال معتبر Cancer منتشر شده است. این تحقیق از نوع «تحلیل تجمیعی» بوده است؛ یعنی داده‌های ۱۴ مطالعه در سطح جهانی با هم ترکیب شده‌اند.
در مجموع، اطلاعات ۹٬۵۴۸ بیمار مبتلا به سرطان سر و گردن و ۱۵٬۷۸۳ فرد سالم بررسی شد. به تمامی شرکت‌کنندگان درباره میزان و نوع مصرف روزانه قهوه و چای، شامل نسخه‌های کافئین‌دار و بدون کافئین، پرسش‌هایی یکسان طرح شد. همچنین عوامل دیگری که می‌توانند در بروز سرطان نقش داشته باشند، مانند سن، رژیم غذایی، مصرف الکل و دخانیات، در مدل‌های آماری کنترل شدند تا نتیجه‌گیری دقیق‌تر باشد.
یافته‌های کلیدی این تحقیق
- افرادی که بیش از چهار فنجان قهوه کافئین‌دار در روز مصرف کردند، ۱۷ درصد کمتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به هر نوع سرطان سر و گردن قرار گرفتند.
- بیشترین اثر محافظتی قهوه در سرطان‌های دهان و حلق دهانی (oropharynx) مشاهده شد.
- قهوه بدون کافئین، به طور کلی اثر مشابهی نداشت، اما نشانه‌هایی دال بر کاهش خطر سرطان دهان دیده شد.
- مصرف یک فنجان چای در روز با کاهش ۹ درصدی خطر ابتلا به سرطان سر و گردن ارتباط داشت، اما مصرف بیش از یک فنجان، به‌طور غیرمنتظره‌ای با افزایش ۳۸ درصدی خطر سرطان حنجره همراه بود.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که نوشیدن قهوه، به‌ویژه نوع کافئین‌دار، ممکن است نقش مهمی در محافظت از بدن در برابر سرطان‌های ناحیه سر و گردن داشته باشد.
چرا قهوه می‌تواند خطر سرطان سر و گردن را کاهش دهد؟
پژوهشگران علاوه بر نتایج آماری، به بررسی دلایل احتمالی این ارتباط پرداخته‌اند. مطالعات نشان می‌دهند که قهوه حاوی مجموعه‌ای از ترکیبات فعال زیستی است که تاثیرات مثبتی بر سلامت بدن دارند. مهم‌ترین این ترکیبات عبارت‌اند از:
- آنتی‌اکسیدان‌ها: قهوه سرشار از پلی‌فنول‌ها و اسید کلروژنیک است. این مواد با خنثی‌کردن رادیکال‌های آزاد، از آسیب سلول‌ها جلوگیری کرده و مانع آغاز فرآیندهای سرطان‌زا می‌شوند.
- ترکیبات ضدالتهابی: التهاب مزمن می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به انواع سرطان، از جمله سرطان سر و گردن باشد. ترکیبات موجود در قهوه قادرند واکنش‌های التهابی را کاهش دهند.
- اثر بر متابولیسم سلولی: کافئین در برخی شرایط می‌تواند عملکرد سیستم ایمنی را بهبود داده و چرخه رشد سلولی را تنظیم کند، در نتیجه احتمال بروز رشد غیرطبیعی سلول‌ها کاهش پیدا می‌کند.
البته باید تاکید کرد که این مطالعه، مشاهده‌ای بوده و اثبات علت و معلول به تحقیقات بیشتری نیاز دارد. نتایج فعلی امیدبخش هستند، اما بررسی‌های بالینی و طولانی‌مدت باید انجام شوند تا این ارتباط به‌طور قطعی تأیید شود.
نکات در مصرف قهوه
در جامعه ما، قهوه در کنار چای نقش پررنگی در نوشیدنی‌های روزانه دارد. برای بهره‌مندی از فواید بالقوه آن، بهتر است:
- روش‌های دم‌آوری سالم و بدون افزودنی‌های ناسالم(شکر، سیروپ، طعم دهنده و …) انتخاب کنید.
- میزان مصرف را متعادل نگه دارید؛ بر اساس این پژوهش، نوشیدن روزانه تا ۴ فنجان قهوه کافئین‌دار می‌تواند اثر محافظتی ایجاد کند.
شاید برایتان مفید باشد : بررسی کامل فواید و مضرات کافئین | راهنمای علمی و میزان مصرف مجاز
جمع‌بندی
بر اساس یافته‌های منتشر شده در ژورنال معتبر Cancer، مصرف روزانه بیش از چهار فنجان قهوه کافئین‌دار می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سر و گردن را تا ۱۷ درصد کاهش دهد. این اثر حفاظتی به‌ویژه در سرطان‌های دهان و حلق دهانی مشهود است، در حالی که قهوه بدون کافئین تنها شواهد محدودی از اثر پیشگیرانه نشان داده است.
همچنین یافته‌ها درباره مصرف چای نشان می‌دهند که نوشیدن یک فنجان در روز ممکن است اندکی خطر را کاهش دهد، اما مصرف بیش‌ازحد آن با بالا رفتن احتمال سرطان حنجره همراه بوده است.
با وجود امیدبخش بودن این نتایج، باید به ماهیت مشاهده‌ای مطالعه توجه کرد؛ تحقیقات بیشتر لازم است تا رابطه علت و معلول میان مصرف قهوه و کاهش خطر این بیماری‌ها به‌طور کامل اثبات شود.